Saçma sapan bir şey olur.
Piyasada bir şeye müdahale etmek birden fazla sonuç doğuruyor her zaman.
Bu senaryoda olacak ilk şey, otonom maliyetin halkın bütçesinin içindeki payı yükselecek. Yani sabit, ödemek zorunda olduğu paraların, örneğin kira, doğalgaz, su, elektrik, mutfak vs. gibi masrafların toplam bütçesinin içindeki payı %60 olsun. Bu uygulamayla beraber fiyatlar ortalama %20 civarı artış olduğunu varsayalım, toplam bütçedeki payı %70-75 aralığına geldi diyelim.
Yoldan geçen vatandaşın sabit gideri bütçesinin 3/4ü olduğu bir senaryoda evet, muhtemelen talep düşecek ve enflasyonu da düşürecektir ama dünya enflasyonun etrafında dönmüyor maalesef. Vatandaşın tasarrufları düşecek çünkü artık sabit giderlerine verdiği para yüzdesel olarak daha fazla. Tasarrufların düştüğü bir ortamda, yatırımlar da aynı şekilde düşecek haliyle.
Bu demek oluyor ki, böyle bir senaryo gerçekleştiği taktirde ekonomide yatırımlar yavaşlayacak ya da tamamen duracak.
Tüketim tarafında, artık halkın çıkıp harcamaya daha az parası olacak ve talep düşecek dedik evet. Arz-Talep grafiğini hepimiz görmüşüzdür. Talep düşse de arz ile bir noktada buluşacak elbet. Bu da fiyatlarda düşüş demek, enflasyondan kurtulduk yihu oley demek.
Peki bütün bunlar olurken şirketler tarafında ne olacak? Adamların belli bir üretim, stok tutma ve operasyon maliyetleri var. Böyle bir senaryo oluştuğu zaman şirketlerin ürettikleri ürünleri zararına satmasını bekliyoruz demektir bu. Ki zaten alım gücünde negatif değişim olduğunda belli başlı sektörler direkt olarak etkilenecek. Kültür sanat harcamaları örneğin, direkt insanların kısacağı bir taraf. Aynı şekilde lüks harcamalar, hizmet sektörü vs. bunların hepsi zaten kafadan insanların sırt çevireceği sektörler.
Yani özel sektör borçluluğuna da hiçbir faydamız olmadı, aksine zararımız oldu böylece. Güzel.
Son olarak, biz halkın elindeki parayı kısıtladık. Haliyle piyasada dönen para miktarını da kısıtlamış olduk. Bu durum bankalar için nasıl bir sonuç doğuracak peki?
Tasarruflar azaldı, mevduat girişi olmuyor bankaya. Yatırımlar da durdu, kredi talebi gelmiyor. Belki bir ihtimal mevcut kredilerin geri ödemelerinde sıkıntılar da yaşanıyor. Bankalara para girmiyor yani özetle.
Sonuç olarak neler oldu bakalım
Halkın yaşama maliyeti yükseldi, refah seviyesi düştü.
Özel sektör zarara girdi.
Bankalar kan ağlıyor.
Son olarak, asgari ücrete yapılan zam enflasyonu tetikler denmesinin sebebi, asgari ücrete normalden çok daha fazla zam yapıldığı içindi. Dengesizlik yaratır, piyasadaki para miktarını normalin üzerinde arttıracağı için enflasyon yaratır dendi. Yoksa kimse atıyorum memur maaşlarının artışında "eyvah enflasyon geliyor" demiyor zaten.
0