bunu nihani ölçümü hidrometre ile sağlanır. hidrometredeki ilk ölçüm ve son ölçüm arasındaki fark hesaplanarak tahmini alkol yüzdesi hesaplanabiliyor.
(git:
www.brewersfriend.com)
hidrometrede okunan ilk ölçüm olan og'nin (original gravity) ve son okunan fg (final gravity) hesaplanır. örn; og 1.080 ise fg 1.0 bittiğini kabul edersek elimizde hacmen %10.5 oranında alkollü bir sumamız vardır. bu rakamlar net değildir. öncelikle hidrometre kalibresi 20 santigrat dereceye göredir. ölçüm esnasındaki sıcaklık farkları hesap hatalarını ortaya çıkarır. düz hesap %10'dan gidelim.
%10'luk sumamızı kaynatmamız gerekir. unutulmaması gereken bir noktada sumanın %90'ı su %10'unun saf alkol olduğudur. (teorik olarak %100 saf alkol kabul edelim.) %90'ı su %10'u alkol olan bu karışımın kaynama noktası 100 derece ile 78.4 derece arasında olacaktır. (saf alkol kaynama noktası %78.36 santigrattır.) unutulmaması gereken bir noktada bu rakamların nşa yani normal şartlar altında oluşudur. örn; 1 atmosfer basıncında yani deniz seviyesinde kaynama noktaları bu verilen noktalardır. yerden 9 kilometre yukarda yani everest tepesinde basınç farkından ötürü su 70 derecede kaynar.
bu karışımı kaynatırken referans olarak muhittin karavelioğlu'nun yazdığı bir kitapta açıkladığı tabloda %10 alkol %90 su için kaynama noktası 92.6 derece buhardaki alkol derecesini ise %51 alkol olarak belirttiğini hatırlıyorum. soler tablosu yanlış bilmiyorsam adı. emin değilim. yıllardan beri bu hesaba göre gidiyorum. (muhittin karavelioğlu, yüksek ziraat mühendisi, tekel damıtık içkiler bölümünde 30 yıllık mesaisi olan biri. tekel yayın müdürlüğüne ait bira ve malt, damıtık içkiler yayınları var. bulunursa alınsın. güzel kaynaklar.)
en kallavi sistemde saf alkol 96 derece gelir. (tam olarak 95.6) bende reflux var. en ince ayarda en soğuk suyla (artezyen suyu) saatlerce uğraştığım halde ulaşabildiğim en saf alkol yüzdesi %92. pot stilde o rakamlar imkansıza yakın. facebook damıtım gruplarında takılırsan görürsün ki 98 derecede fotoğraf atanlar var. ne yazık ki bu arkadaşlar kalibreden bir haberler. alkolmetreler de 20 santigrat dereceye kalibredir. ölçüm alınırken örnek alkolün sıcaklık ölçümü de alınmalıdır. yeni damıtık örnek ne kadar soğutursan soğut, en soğuk haliyle en azından 40 santigrat derece gelecektir. doğrulama hesabı yaptığımızda alkolmetrede 98 derecede alkol, sıcaklıkta 40 santigrat derece okuduğumuz alkolün 20 derecede saflık ölçüsü 93.85 civarıdır.
19 lt. damacanada 4 ila 4,5 litre'de 80-90 derece alkol almak olasıdır. ancak turbo maya kullanılırsa %20'lik suma elde etmek mümkün. mayalarda canlılar olduğu için bu derece alkolde yaşamaları mümkün değil. turbo mayalar ticari ve bir nebze pahalı mayalar. çabuk ve yoğun sonuç almak için tercih ediliyor. ben kendi üzüm bağım olduğu için %100 yaş üzüm, erik, yemiş yaptım hep. şeker ve ticari turbo maya olaylarına hiç girmedim.
%70, 10 litre alkol demek, teoride %100, 7 lt. saf alkol demek. 19 lt damacana mayşesinde bu rakama ulaşabilmen için kullanacağın mayanın %35-40 civarında alkol üretmesi demek ki daha önce belirttiğim gibi %20'ye ulaşan alcotec turbo maya diye bir marka var. onun üstüne de duymadım. dediğin imkansız.
ben fermente beyaz üzüm suyundan 350 litreden yaklaşık 45 lt. ortalama 85 derecede alıyorum.