Geçen sene gaspa uğramış, Türkiye'deki her kadın kadar risk altında yaşayan, belki de yarın bir gün tecavüze uğrayacak ve travma geçirecek bir kadın olarak, "üstünden tüm millet geçsin" gibi fikirlerin, yanlışın üstünü başka bir yanlışla örtmeye çalışmak olduğunu düşünüyorum. Birçok çalışma ceza düşük bir eşiği aştığı ve kişiye yük gelmeye başladığı anda cezanın caydırıcılığının artmadığını, önleyici özelliğinin kalmadığını ve cezanın suçluların aklına ancak yakalandıktan sonra geldiğini, suçu işlerken hiç cezayı düşünmediklerini gösteriyor. Nasıl ki kopya çeken öğrenci yakalanınca kendini suçlu hissediyor, benzer psikolojinin diğer suçlar için de yaşandığını gösteriyor. Adama 3 yıl hapis, 10 yıl hapis, 20 yıl hapis, idam gibi rakamların hepsi aynı etkiyi yaratıyor ve caydırıcılığı yok. Hatta cezayı arttırmanın suçu da arttırdığını söyleyen çalışmalar var. Çok büyük cezalara karşı insanlar hissizleşiyor. Cezayı köklemek çözüm değil.
Kaldı ki ceza köklense bile şu anda hukuk sistemi işlemiyor, bunun işlerliğinin sağlanması da tek adımda yapılacak bir şey değil. Bu da bugünden yarına olacak bir şey değil, dönüşümle olabilecek bir şey. "Bu sağlanana kadar ortalıkta rahat gezsin" de demiyorum ama bir laf vardır "Allah'ın terazisi ben miyim? Kimim de karar veriyorum" diye, karşılaştırmalı hukuk, vb. bilmiyorsak Allah'ın terazisi değiliz. Biz hangi cezanın uygun olduğuna neye dayanarak karar verebiliriz? Tüm suçların cezası arasında bir oran-orantı olması gerek, bu da derin çalışma isteyen bir şey. İntikam ateşi ve kinle karar verilebilecek konular değil. İçgüdülerimize kalsa hepimiz parçalarız o adamı.Herkes bir noktada gebertilsin ister. İçgüdülerimize kalmasın diye hukuk var. "Adam pipisinden asılsın" yerine, "Hukuk sistemi çalışsın" kısmını ısrarla ve çeşitli şekillerde daha işlerli, daha genele uygulanabilir. Şurada minicik sitede bir kullanıcı için bir kişi "Adamsanız, 10 saniye tutmazsınız" derken, aynı kullanıcı için başkası "Ne yapmış ki, ama siz de buluttan nem kapıyorsunuz" diyor ve 5-10 TL'ye yenilenebilecek bir üyelik için bir haftaya yakın, belki daha fazla tartıştığımız oluyor; herhangi bir suçluya kişisel olarak verilmek istenen cezanın yelpazesinin genişliğini ne kadar büyük, karara varma süresi ne kadar uzun olacaktır. Suçlar ve cezalar orantılı ise, bu ceza diğer tüm suçların da cezalarının güncellenmesini gerektirir. Bunlar gerekiyorsa ve işlerliği kalmadıysa güncellenir tabii ki ama bunun biraz da stabil bir şey olması gerek.
Kaldı ki bana tecavüz edilse, adamın 3 yıl alması ile 10 yıl alması ya da pipisinin kesilmesi arasında bir fark yok benim için. Ben tecavüze uğramış olur muyum, olurum; gerisinde ne yapılsa zaman geri döndürülemez. Cezalandırma sistemini köklemek yerine önleyici çalışmalara kafa yorsak belki daha kısa zamanda güzel bir çözüm bulabiliriz. Ünlü Kırık Cam Teorisi vardı, bir yer ne kadar dökük saçıksa, o mahallede kırık cam ne kadar çoksa, o kadar suç vardır derdi ve çözümü camları değiştirmek gibi çok basit bir şeyde bulup başarılı oldu bir kısım kentler. Gerçi, bu teori sonradan çürütüldü bol bol, başarısının 80'lerin ve belirli bölgelerin kriterlerini yansıttığı, bu zamanın ve başka yerlerin dinamiklerinin ve motivasyonlarının daha farklı olduğu bulundu. Belki bizim çözümümüz de böyle basit bir şeyden geçiyor. Belki de basit değil, çok baskılı bir toplumda çok zor bir çözüm arıyoruz. Sonuçta, her tecavüz vakasından sonra "Asalım keselim" diyen milyon kişi varken, çözüm bulmaya çalışan az kişi oluyor. "Tepemizdekiler böyleyken, cemaat ne yapsın", "Hukuk sistemi ceza vermediği için azdılar" demek ya da Facebook'ta "İşte, tecavüzün yoğun olduğu yerler" haritası paylaşmak çok daha yapıcı ve çözüm odaklı. En azından çözüm ararken etrafındaki kısıtları hatırlatıyor ve bu da bir başlangıç. "Çerçeve buysa ne yapılabilir" için fena da bir başlangıç olmasa gerek. Tabii ki cezayı da konuşmak gerek ama enerjinin asıl kısmı önleyiciliğe gitmedikten sonra, çözüm süresini uzatıyor. Belki on milyon kişi bu konuda dolu veya boş bir şeyler gevelese, belki on milyon birinci kişiden düzgün bir çözüm önerisi çıkacak. Belki bulunan çözüm sadece kadın tecavüzlerini değil, pedofiliyi de azaltacak; daha genelleştirilebilir olacak.
0