Piyasada 100tl olsun, 10 tane elma olsun. Bu durumda elmanın tanesi 10tl olur. Elmanın fiyatını 20₺ yaparsanız, piyasaya en fazla 5 elma satabilirsiniz, kalan 5 elma zarar olur. Diğer taraftan elmanın fiyatı 5₺ olursa, piyasada potansiyel 50₺ kalır, bunu almadığınız için zarar ederseniz/az kar edersiniz.
Şimdi Kapalıçarşı’da kuyumcusunuz. Günlük merkez bankasından 1000$ alıyorsunuz. Bu miktar, sizi sabah 9 akşam 5 çalışacak kadar götürüyor. 1000dolardan az alırsanız, elinizdeki para erken bitiyor, çalışanlar boşta kalıyor boşuna masraf etmiş olursunuz. 1000$dan fazla alırsanız da gün sonunda elinizde fazla para kalıyor.
Şimdi ülkede kriz oldu, herkes TLyi bırakıp dolara geçmek isteyecektir. Kuyumcudaki talep bu durumda artar. 1000$ ı artık öğlen 12 de bitirdiniz mesela artan talepten dolayı. Hesap kitap yaptınız, yarın merkez bankasından 1500$ alayım dediniz artan talebi karşılamak için.
Sabah merkez bankasına 1500dolar için gittiğinizde, merkez bankası şunu der: sen hep 1000$ alıyordun, şimdi 1500 alırsan sana yüksek kurdan satarım. Çünkü elimde kısıtlı miktarda dolar var. Şimdi birde herkes alacağı dolar miktarını yükseltirse elimde hiç dolar kalmaz. O yüzden kuru yükseltiyorum, der.
Merkez bankası da elindeki doları böyle yakar. Gelen herkese kuru yükseltmeden dolar satar. Kuyumcudaki talepde git gide artar. Bütün 1500$ ister, yarın 2000$… merkez bankası normalde günde 10 dolar veriyorsa artık günde 15 dolar veriyordur aynı kurdan. Cebinden veriyor aradaki farkı yani.
0