web X kavrami ayni tarihte kullandigimiz caglar gibi etki ve koklu degisime gore veriliyor. buna bagli olarak web3 un ne olacagi o doneme girmeden tam olarak bilinmiyor ve tahmin ediliyor. bundan 10 sene onceki kaynaklara bakildiginda web3 icin "semantic web" konusunun islendigini gorursunuz cunku o donemde beklenen buyuk etki "semantic web" ile gelecegi tahmin ediliyordu. ama beklenen etki olmadi ve tahminler degisti. yeni tahmin ise "merkeziyetsizlik".
"merkeziyetsizlik" denilince de cok soyut kaliyor ama su sekilde aciklayabilirim. su anda internet tamamen merkezi calisan sunucular uzerinden calisiyor. onlar olmasa sistem bitiyor, internetteki varligimiz o sistemleri yonetenlerin elinde. twitter da milyarlarca takipcin olsun, twittere yoneten hesabini silince o ortamda yoksun. yani senin datani tutan sunucu ve o sunucunun sahibinin elinde buyuk bir yetki oluyor.
bunun bu sekilde olmasinin nedeni de bir zorunluluktan ortaya cikiyor, "data bir yerde tutulmali", yani bizim hesap bilgilerimiz, sifremiz, yetkilerimiz, profilimiz bir yerde tutulmali ki bir uygulamaya girdigimizde kendimizle iliskili diger datalara ulasabilelim. yani bir yerde bizim ile ilgili bir data var ve biz uzaktan gelip kapiyi calip kendimizi tanittigimizda o kapidan iceri girebilelim. biz kendimizi tanitiriz problem degil de, icerdeki kisi bizim biz oldugumuzu nerden bilecek. bunun yontemide authorization ve authentication ile yapiliyor. yani bizim kendimize ozel olan gizli anahtari karsi tarafa gosteriyoruz, karsi tarafin sakladigi ile birbirini tutuyorsa iceri aliyor. burada kritik nokta karsi taraf veriyi tutuyor, karar veriyor, yetki veriyor. su anda burada yazdigim bu yazinin size ulasmasinin yetkisini eksiduyuru yetkilisi veriyor, cunku eksiduyuru senin ve benim verimi elinde tuttugu gibi ayni zamanda senin sen, benim ise ben oldugumu dogruluyor. yani bir merkeze bagliyiz.
simdi merkeze bagli olmadan da internetten haberlesebiliriz, internetin fiziksel altyapisi buna izin veriyor. yani peer-to-peer data alisverisi mumkun ama bunda buyuk bir sorun var, ben sana mesaji yaziyorum ama bu mesanin benden geldigini benim ile ilgili hicbir data tutmadan nasil bileceksin. ya da benden gelen veri gecmisini tutmadan benden gelen eski mesajlari nerden bileceksin. yani herkes kendi verisini tutsun, kendi profili, kendi hesabi olsun, ve bunlari kendi bilgisayarinda saklasin, merkezi bir sunucuya vermek zorunda olmasin, boylece kendi kararlarini alsin ve kimse onu sistemden disari atamasin ama bunu nasil yapacaz. yani o datanin benden geldigini nasil anlayacaksin, benim yerime baskasinin yazmadigini nasil bileceksin.
iste bu noktada "cryptography" isin icine giriyor bu da yetmiyor bu kriptolarin birbirine eklenmis olmasi gerekiyor ki herkes kafasina gore gecmis veriyi degistirip araya giremesin. yani kisaca blockchain merkeziyetsiz web olan web3 un en onemli problemi authentication ve authorization konusunu cozuyor, bu nedenle web3 ile blockchanin hep birlikte aniliyor, birbirine karıştırılıyor. web3 demek blockchanin demek degil, bitcoin gibi kripto para demek hic degil. kripto paralar ile web3 un ortak noktasi ikisi de ortak bir teknolojiye blockchain şifrelemesine dayaniyor olusudur.
yani gelecek tahmininde web3 un merkeziyetsizlik olacagi dusunuluyor, bunun da en buyuk yapi tasi blockchain olacaktir.
tabi mevcut teknoloji ve bilgisayar altyapisi tum verinin sifrelenip bir zincire eklenip, daha sonra bu zincirin okunarak islemesine izin vermiyor. yani bu eksi duyurudaki gelmis gecmis tum verinin bir blockchain olarak peer-to-peer paylasilip kullanilabilmesi teknik olarak elimizdeki bilgisayarla mumkun degil. ama simdili sirf hesap kimlik bilgileri saklansa yeterli bir adim olarak dusunuluyor. yani hibrit bir cozum, hesap olarak merkeziyetsiz, ama veri olarak merkezi.
0