devlet tarim urunu ithal eder.bu konuda genelde toprak mahsulleri ofisi tarafindan halledilir.rekolte dusuklugu,fiyat dengelemeleri gerektigi zaman devlet duzenleyici olarak ithalat yapabilidigi gibi ithalatin yapilmasini engelleyebilir,fonlar koyabilir.diyelim bu sene bugday uretiminde beklenmeyen bir gelisme oldu ve uretim beklenenin altinda kaldi.burada devlet ayni zamanda devletcilik ilkesinin de geregi olarak halkin fahis fiyatla karsilasmasini ve darlik cekmesini onlemek amaciyla bugday ithalatina gidebilir ya da bugday ithalatina kolaylik getirip ozel sektor tarafindan getirilmesine yardimci olur.
1.tarim urununu devletin almasi oncelikle devletin devlet baba olmasindan,gecmis zamanlardaki gereklilikten,siyasal cikarlar acisindan gerceklesmis ancak gunumuzde sadece belli urunlerde kalmistir.
soyleki eskiden ulkenin belli yoreleri sadece belli urunlerde uzmanlasmis nakliye,tuccar eline dusme gibi problemlerden dolayi devlet konuya muhatap olmustur.burada devletin zarari halkin cikari olmustur.ureticinin zararini engellemek,tarim ulkesi oldugun icin refah seviyesini yuksek tutmak sosyal dengelemeler yapabilmek adina uygulanmistir subvansiyonlar.
tabi tesvigin oldugu yerde her zaman kurnazlikta mevcuttur.seker uzerinden gidelim simdi.devlet eskiden donup turkiye seker fabrikalarina seker stogunu sorar bu stogun bir dahaki uretim donemine kadar yetip yetmeyecegini hesaplatir.diyelim acik var.seker uretimi lazim.hemen pancar fiyatlari ikiye katlanir.birde kitlik olmasin diye ithalat yapilir yada uygulanan fon dusurulur ki ithal edilebilsin.neden fon vardir bu arada cunku icerideki sekerin fiyati atiyorum 700 dolar/ton disarda 350 dolar.aradaki 350 dolar vatandasa giren kisim oluyor.yanlis politikalar enflasyon kontrolsuzlugu yuzunden vatandas devletin zararina ortak olur ureticiyi destekler bu apayri bir konu.neyse uretici duyduki pancar fiyati iyi dagi tasi pancar ekmege baslar.devlette hasat zamani seker sanayinin o donem tek sahibi olmasindan dolayi bu pahali fiyattan ne geldiyse alir.uretir.bu sefer ihtiyacin cok uzerinde seker stogu olusur.ertesi sene uretim zamani gelindiginde bakilirki seker stogu fazlasi var.bu sefer pancar alim fiyatlari dusuk aciklanir oyle oluncada pancar uretimi duser cunku ekse zarar edecek ekmez ciftcide pancari.boyle inisler cikislar.mallarin uluslararasi fiyatlari ve ic piyasa dinamikleri dengesizligi yuzunden bu oyun surer gider.findik diye sormussun mesela.istersen findigini kendin satabilirsin.ama eskiyi konusuyorum pancarda tutunde bu genelde sozkonusu olmaz ama findik satabilirsin.devlet aldigi gibi tuccar firmalarda alim yaparlar.devlet yorenin gecim kaynagi belli tarimsal urunlere dayaniyorsa ureticiyi sadece tuccara birakamaz.
2.devlet alidigi bu urunleri isler,satar,ihrac eder.bu konuda kurulmus kamu iktisadi tesebbusleri vardir.eskiden bu kurunlar cogunlukla monopol durumundayken bugun cogunluk sektorde ozel firmalar etkin olmustur.ornegin caykur.cayi satin alir isler satar fazlasi ihracati dusuk oldugu icin gerektiginde imha eder.keza tekel tutun alimini yapip kullanacagini kullanir geri kalanini yakardi.hatirladigim bu konuda yakildi denilen tutunlerin aslinda yakilmayip yeniden degerlendirildigi devletin dolandirildigi gibi konular eskiden sikca cikardi gazetelerde.
3.uretip alip sattigi gibi ithalatta yapabilir gerekli gordugunde.
0