Evet hakki vardir ama bir yere kadar tabi. Ama birsey yapmak isteyen ne yapip edip yapar zaten, sormaktan ote daha iyi bir guvenlik sistemi lazim mesela en basitinden guvenlik kamerasi...

sitelerin girişlerinde sorduklarında nasıl sizi rahatsız etmiyorsa, bir apartman görevlisi sorduğunda da rahatsız etmemeli. sonuçta ister merakından soruyor olsun, isterse güvenlik açısından soruyor olsun; o apartmandaki dairelerin çoğunluğundan uyarı almadığı(ben içeri girenlere kim olduğunun sorulmasını istemiyorum şeklinde) sürece; yaptığı normaldir ve siz de cevap vermeme hakkınızı kullanabilirsiniz. tabii "7 numaraya gidiyorum yarraaam!" demek yerine susarak.

önce halk birbirini sevecek ki.

kimsin diye sorarsa sanane deyin.
kimsiniz diye sorarsa açıklarsınız.

ben öyle yapıyorum.

gectigimiz yillarda basima gelmisti bu olay. bugun bir yerde bahsi gecince, yoksa haksiz miydim diye tereddut ettim.

isyerinden bir arkadasimi ziyaret etmek amaciyla oturdugu apartmana girmistim. Tam asansorun dugmesine basmistim ki arkamdan biri kosturup "bir dakika, kime gidiyorsunuz?" seklinde bir soru yonellti.Daha sonraki diyalog asagidaki gibidir.

ben: nereye gittigimi size soylemek zorunda miyim?
kpc: elbette ben buranin kapicisiyim.
ben: birincisi sizin kapici olup olmadiginizdan emin degilim, bak apartmanin girisinde bir kac kisi daha vardi. ben her kapiciyim diyene hesap mi verecem. ikincisi de kapici olsan dahi kimin kime gittiginden herseyden haberinin mi olmasi lazim.
kpc:tabi, ben nerden bileyim senin hirsiz olmadigini.
ben:(isten cikmisim uzerimde takim elbise) hirsiza benziyor muyum sence. hem farzet ki giriste zillerde yazan isimlere baktim ve sana da rastgele bir isim soyledim, onun yanina gidiyorum dedim. nerden bilecen benim gercekten oraya gidip gitmedigimi.
kpc: arkandan cocugu yollayacaktim
ben: o zaman sorma dedim. arkamdan cocugu yolla caktirmadan ama beni burda durdurup nereye gidiyorsun diye sorma
kpc: yok soyleyeceksin..
ben:soylemeyecem. gel sen bul nereye gittigimi.
kpc:peki ben bulurum.

asansore bindim ve kat arasinda elindeki alet sayesinde asansoru durdurdu. Hemen polisi aradim durumu anlatmak uzere. polis falan duyunca geri indirdi beni. ben de "sen ne hakla beni asansorde birakiyorsun lan" diyerekten kollarindan tuttugum gibi ileri dogru ittim. yere dustu. zayif biriydi zaten. bir suru apartman sakini toplanmisti basimizda. inat etmistim nereye gidecegimi soylememekte. asansorde telefon iyi cekmediginden dolayi konusamamistim polisle. tekrar aradim ve bayan bir polis cikti telefona ve durumu anlattim. polisin cevabi karsisinda sok oldum. "kapici cok iyi etmis sizi almamakla, az bile yapmis asansorde birakmakla. soyleyeceksin tabi nereye gittigini". bana nerdeyse "alçak, şerefsiz" demedigi kaldi:)

polis gercekten hakli miydi? yoksa muhafazakar dusunce yapisinda oldugundan dolayi mi bana bunlari soyledi?

hukukta yeri var midir bu kontrolün?

(aslinda olayin tumune bakarsak hukuki bir durum var ortada, sonradan dusununce, darp etmisim adami)

sorma hakkı yok bence.. sorulmamalı.. ayıp.. herkese suclu, pislik gözüyle bakmak eziklik.. ama ben, görevli oldugunu düşündügüm kişiye, arkadasın evini bildigim halde "x bu kattaydı değil mi?" gibisinden bir soru sorup onun aklındaki endişeyi de silerim.. mesele karsılıklı anlayısta..ama düz mantık baktıgın zaman kapıcı/görevli sormalı, sen cevap vermemelisin.. ha kız arkadasına gidiyosan o zaman görünmemenin yollarını aramalısın :) sen-ben olmasak bile hala muhafazakar bi ülkede burası..

ben olsam "izin verirseniz şu şu kişiye gidecem" derdim. hem adamın bikbiklenmesini engellemiş olurdum hem laf yemiş olurdu.

yanlış bilmiyorsam bu kadar detaylı bir tanım yok yasalarda. ama pratik akıl yürütelim. şimdi, kapıcının işvereni kim? apartman yöneticisi/yönetimi. apartmana yönetici nasıl seçiliyor? orada kalanların oylamasıyla, demokratik olarak.
dolayısıyla kapıcı seçimiyle ilgili de apartman yöneticisine bir sorumluluk veriliyor.
bunu koy kenara.
şimdi şuna gelelim. farzı mahal bir apartmanda hırsızlık oldu, yok hayır, herhangi bir suç işlendi polis ilk kimden ifade alır, kapıcı.
ben evime hırsız girdiğinde kapıcıyı ihmalkarlıkla suçladım şahsen.

güvenlikle ilgili açık bir beklenti var. bu açıdan da kapıcılar yöneticiler tarafından tembihleniyorlar mutlaka, ona verilmiş olan yetkiye dayanarak. kapıcı bir nevi bekçi olarak algılanıyor çünkü sakinler tarafından.

bu durum ona sorgulama, soru sorma hakkı verir. ama kaba olma hakkı vermez.
fakat nihayetinde şunu düşünürüm,
bu adamın kaba olması mı daha rahatsız edici
yoksa
apartmana giren çıkanla kimsenin ilgilenmemesi mi?

tabiki ikincisi, bence.

ben ihbar edicem adam tartaklamaktan kendisini.

o kapıcıya ( asansörde bırakana) ben prim verirdim valla helal olsun adama. ama bunu ne yazık ki gerçek hırsıza uğursuza yapmazlar. hem kapıcılarla kötü anlaşmamak lazım gittiğiniz arkadaşınıza hizmet ediyorlar. sonra arkanızdan konuşurlar/arkadaşınızın arkasından ne hödük arkadaşı var bunların diye komşuya dedikodu yaparlar.

daha önce başınıza ya da yakınlarınızın başına hırsızlık, tecavüz, gasp ve benzeri kötü vakalar gelmediyse sorulmamalıdır. çünkü aklınızın ucundan bile geçmez böyle şeylerin sizin başınıza geleceği. rutin trafik kontrollerinin gereği gibi "amına koyayım niye çeviriyorlar şimdi" diyebilirsiniz. ben de diyorum ama katlanıyorum. böyle şeyler gereklidir. o çevirmelerde yakalanan çalıntı arabaları ve o arabaların sahiplerini düşününce anlaşılıyor durum biraz. ayrıca takım elbiseli, kendine iş adamı süsü vermiş kişiler zayıf güvenlikli plazalarda bile masalarda bırakılmış telefonları, notebookları toparlayıp siktir olup gidiyor haberiniz var mı? illa başımıza gelmesi gerekiyor değil mi? tedbir kötü bir şey sanki...

fakat başınıza böyle bir şey gelmişse "niye sorulmadı?" deme hakkını kendimizde buluruz.. böyle de kaypak bir milletiz. orada adam apartmandaki kişilerin güvenliğini kontrol etmeye çalışıyor. kimsin ya da kimsiniz derse söylemeyin gittiğiniz yeri karşınızdaki sizin kadar eğitimli de olmayabilir, şivesi de bozuk olabilir ama gittiğin yeri söyle arkadaşım? bundan ne sen zararlı çıkarsın ne de o. o kişiye de maaşını veren insan "kim nere gidiyor öğreneceksin" demese senin ne yapacağın o adamın umrunda olur mu?

şöyle bir empati yapmanı öneririm. sana nereye diye soran bir kişi olmadığını düşün o apartmana seninle beraber sorgusuz it ve uğursuz takımı da girebilecek. çok sevdiğin kız arkadaşının yalnız kaldığını düşün o evde ya da ailenin. sen hangisini tercih edersin? insanlar sırf bu yüzden artık güvenlik görevlisi olan apartmanlara yerleşmek istiyorlar. bak bakalım yeni yapılan sitelerde bırak içeri girmeyi bakamıyorsun bile. zaman kötü.