iktisat öğrencisiyim. durumu "fiyat farklılaştırması" konusuyla bağdaştırarak anlatacağım.
bildiğin üzere sinemalarda öğrenciler ile yetişkinlere ayrı fiyatlandırma uygulanır. bunun nedeni sinema işletmecisinin ya şu gençlere bir kıyak yapayım demesi değildir elbette. amaç hem karı maksimize etmek hem de müşteri bağlılığını sağlayabilmek. eğer canın sinemaya gitmek istiyorsa eminim sen de daha önce kalitesinden memnun kaldığın ve ucuz olduğuna inandığın o sinema salonuna gideceksindir. işte bu indirim ile sinema işletmecisi arada kalan 3 liradan feragat ederek o müşterinin yeniden salonuna gelmesini hedefliyor.
verdiğin örnekte de aynısı geçerli. hava yolu şirketi senden sadece reklamlarını iletebileceği bir telefon ya da e-mail adresi karşılığında arada kalan paradan feragat ederek seni 2 kez uçağında taşımış oluyor. sen de eğer bir daha uçağa bineceksen daha önce konforlu ve ucuz bulduğun bu hava yolunu tercih edeceksin. (bkz:
fırsat maliyeti)
ikincisi, bu yolla hava yolu şirketi gelecekteki belirsizliği ortadan kaldırıyor. neticede bundan 3 ay sonra dönüş uçağındaki bütün koltukların dolacağı garanti değil. bu nedenle o koltuğu daha ucuza satarak önündeki olası zarar riskini minimuma indiriyor. tabi bu durumda da uçağa son anda binmek isteyen ve o hava yolunu kullanmak için ucuza bilet almış insandan 5 kat daha fazlasını ödemeye razı olan adamın kasasına katacağı paradan mahrum kalıyor. bu işin fırsat maliyeti de bu. ama unutma, eğer bir koltuğun boş gideceği bilgisine sahipsen o koltuğu 1 TL'ye satmak bile aslında kardır.
fiyat farklılaştırması belli bir kontenjan dahilinde yapılır. yani ne sinemacı ne de uçak firması bütün koltukları ucuza satmaz. elinde daha önce gözlemlediği müşteri profiline göre bir ayarlama yapar. bu yüzden gece matinesi için bilet almaya çalışan öğrenciye tam bilet fiyatı yansıtılabilir ya da karı-kocanın yan yana aldığı uçak biletlerinin fiyatları sırf birisi birkaç dakika daha sonra aldığı için farklı olabilir. bu da aslında oldukça mantıklı zira eğer uçağın/sinemanın tamamına yakını kampanyasız bilet aldıysa bu kalan koltukların da kampanyasız alınacağı yönünde bir beklenti yaratır.