mgh, tıpta bir genelleme yapmak genellikle mümkün değil aslında.
tıpta araştırmacıların yaptığı genelde şudur: kolestrolü olan 150,200 artık kaç kişiyse, incelemeye alırlar. bir kısmına ilaç verirler, bir kısmına vermezler. ilaç, kişilerin %70'inde işe yarar, sonra derler ki "bu ilaç şu hastalığın tedavisinde etkendir." halbuki anlayacağın gibi burada %100 tedavi oranı yok.
işte aynı, benzer şekilde bu kişileri çeşitli yollardan incelerler. örneğin bakarlar ki kolestrolü olan kişilerin %79'unda x hastalığı da var. istatistiksel analiz yaparak şöyle derler> x hastalığı ile kolestrol arasında bir korelasyon/ilişki bulunmaktadır. biraz daha detaylı araştırma yaparlar> x hastalığı kolestrole yol açmaktadır veya kolestrol x hastalığına yol açmaktadır derler. halbuki milyon tane hastalık (bunlara değişken diyelim) var ve kolestrol (buna da bir değişken diyelim) adında bir hastalık var. şimdi o kadar çok değişken var ki, hangi değişken hangi değişken üzerinde etkili hesaplamak güç. o yüzden bazı araştırma sonuçları a der, bazı araştırma sonuçları "a yanlış, doğru olan b" der. çünkü bu araştırmalardaki örneklem/denek grubu yaş/yaşanılan bölge vs bir sürü farklı özellik gösteriyor.
yani özet olarak tıp bu tür araştırmaları yaparken istatistik kullanıyor ve "dünyada 3 türlü yalan vardır: 1) büyük yalan, 2)küçük yalan, 3)istatistik".
bu açıdan kolestrol balondur veya değildir diyemiyorum. insan vücudu çok karmaşık. mesela prostat hastalığının nedeni sene olmuş 2012 bilinmiyor. kolestrol balon mu değil mi sorusu da sanırım aynı şekilde belirgin, net olarak bilinmiyor. çünkü "kolestrolü olan hastalarda şu hastalıklar/tehlikeler belirir" şeklinde bir yorum yapılamıyor. o yüzden ben bu cevaba balondur/değildir demekten ziyade "henüz tam olarak bilinmiyor" demek istiyorum. kimi insanlarda kolestrolün yanında birtakım kalıplar olur, kalp krizi geçirme riskleri artar (sigara içme, hareketsiz yaşama vs). kimi insanlarda ise kolestrol sorunu olmasına rağmen bunlar kalp krizi geçirmeyebilirler. burada genetik faktörler de çok önemli. amma uzun yazdım. eyyorlamam bu kadar.
0