Ekşi Duyuru

zıpladığın noktaya inersin. sen de hareketlisin çünkü. şöför frene asılsa ön cama yapışırsın. bir hızın var çünkü.

dünya da bayağı bir hızla dönüp duruyor ama iyi ki oturduğumuz yerde oturabiliyoruz =)

atmosfer sayesinde diye biliyorum hep bunlar..

otobüsün ivmesine ve hızına siz de sahipsiniz. havadayken bir miktar yavaşlarsınız, hızınız 100 km/s'in altına iner ama havada kaldığınız süre kısa olduğu için çok fazla geriye inmezsiniz.

otobusun icindeki hava kutlesi de ayni hizda oldugundan normal yerde ziplamissin gibi olur.

atmosferle bence fazlasiyla ilgili.

farzedelimki hareket eden tamamen ustu acik bir platform olsun; zipladiginda hava surtunmesi sebebiyle bayagi geri duser. ya da hava surtunmesi olmadigini varsayalim, bu sefer platformla ayni hiza sahip oldugu icin tekrar ayni noktaya iner. otobusun icindeki de bir nevi bu duruma benzemiyor mu? dis mekandan izole oldugundan hava surtunmesi ziplayan icin hareket dogrultusunda yok, cunku otobusun icindeki hava kutlesi de ayni hizda.

atmosferde dunya ile birlikte donuyor, o yuzden atmosferle ilgili oldugunu dusunuyorum. (tabi bu yuksek irtifada cesitli durumlara yol aciyor)

eylemsizlik otobus yavaslarken veya hizlanirken etkili olur, yanlis mi dusunuyorum?

ekliyim; otobusun icindeki hava kutlesini de bir atmosfer olarak varsayiyorum.

myth busters da işlenmişti sanırım bu konu ama çok merak etmeme rağmen izleyememiştim bi araştırmak lazım bölümünü.

atmosferle ilgisi yok. sürtünme kuvvetinden bahsedebilmemiz için en az biri hareket eden ivmeleri farklı iki yüzeyden bahsedebilmemiz lazım. ama otobüs içerisindeki hava da otobüsle birlikte hareket eder. kaldı ki havanın yaratacağı sürtünme kuvveti 70 kiloluk bir insanın ivmesini saliseler içerisinde ne kadar düşürebilir? yahut ne kadar sabit tutabilir?

otobüs duruyor olsun. ve tam hız kazanacağı an sen zıpla, ve havada 5 saniye kalabildiğini varsayalım. otobüs 5 metre ilerledi diyelim. arka cama yapışırsın. niye? çünkü senin hızın yok. sen otururken otobüs hızlansın. ne olur? otobüs içerisindeki kütleye de hız kazandırır. buna sen de dahilsin. koltuğa doğru bir baskı uygularsın değil mi? otobüs senin eylemsizliğine karşı koyabilmek için enerji harcıyor. koltuk olmasa otobüsün başka bir parçasına tutunman gerekir.

sonuç olarak otobüsün hızı ve ivmesi senin hızın ve ivmendir. sen zıpladığında otobüsü iten motor gücü bir an için sana etki etmez, yavaşlamaya başlarsın. ama dediğim gibi havada kaldığın süre kısa olduğu için belirgin bir fark olmaz indiğin yer ile zıpladığın yer arasında. 20 saniye havada kalsan olurdu. budur.


otobüsün içerisindeyken attığın taş da aynı şekilde otobüsün içerisinde olduğu için otobüsün hız ve ivmesine sahip olmak zorundadır. bağıl hızlık bir durum yok. otobüsün dışarısında bir şeyden bahsediyor olsaydık bağıl hızla ilgisi olurdu.

otobüs sabit hızda mı?
sabit hızdaysa etkilemez, artan ya da azalan hızdaysa daha geri/ileri düşebilirsin.
otobüs kapalı mı açık mı?
kapalıysa hava sürtünmesi olmaz, açık olursa sürtünmeden dolayı geri düşersin.

sonuç: sabit 100km/s hızla giden kapalı bir araçta zıpladığında tam olarak aynı yere düşersin.
@cro magnon: zıpladığında motorun gücü etki etmediği için yavaşlama olur demişsin; eğer hız sabit ise, otobüsün ivmesi sıfır ise yavaşlama olmaz çünkü sürtünme yok. verdiğin koltuğa baskı örneğindeki gibi sadece hızlanırken baskı olur, sabit hızda giderken baskı sıfırdır, niye? çünkü biz hızımızı zaten koruyoruz, otobüs de korumak için motor gücünü kullanıyor.

bu konuyla ilgili olarak; 100 km/h ile giden otobüsten asla cart diye inme, hala 100 kmlik bir hıza sahip olduğundan bir saat yerde takla atarsın. otobüs durduğu zaman inersen bir şey olmaz.

geridonusum kutusunun bahsettigi olayin atmosferle ilgisi yok, evet. vercingetorix'in anlattiginin var, cunku atmosfer de dunya ile birlikte hareket ediyor. bu nedenle otobusun icindeki hava kutlesinin de (otobusun icindeki atmosferin de) hareket ettiginden ayni noktaya inilecegini soyluyorum.
otobus hizlanirken/yavaslarken (ivmelenme varken) eylemsizlik etkili olur demistim, onu neden aciklama ihtiyaci duydun anlamadim. adam 100 km/s ile giden bir otobusten bahsediyor. surtunme ile ilgili bilgiyi atmosfer hareket etmezse ne olur onu izah edebilmek icin verdim, gerekli sarti da acikladim (ustu acik bir platform hareket etsin diyerek)
asil nokta su: v hizinda otobus, v hizinda hava kutlesi, v hizinda insan. bu insan zipladiginda neden yavaslasin ki? ona hareket dogrultusunda etki eden bir kuvvet yok. o zaman dunya uzerinde zipladigimizda da bir miktar geri gidiyoruz (cok cok az da olsa). Bu mudur yani?
adamin o durumda ustune etkiyen kuvvetlerin hareket dogrultusunda bileskesi sifir. zipladigi esnada da bu boyle olacak, cunku hava kutlesi de adam ve otobusle birlikte ayni hizda hareket ediyor.
eylemsizlik, bir cisim üzerine etkiyen dış kuvvetlerin bileşkesi (net kuvvet) sıfır olduğu zaman cismin hareket durumunun değişmeyeceğini söyler. tekrar ediyorum; hava kutlesi de ayni hizda ve bu adama hareket dogrultusunda hic bir kuvvet etki etmiyor.

ekliyim bu arada yanlis anlasilir belki; hareket dogrultusundan kastim otobusun hareket ettigi dogrultu.

@sahteyazar: reelde sürtünmenin tamamen sıfır olamayacağına dayanarak çok ufak bir fark olur dedim. ek olarak kişi havadayken de otobüs ivmelenebilir. ama sürtünmeyi ve otobüs ivmesini 0 kabul edersek evet dediğin doğru. kişinin hızı ve otobüsün hızı değişmez ve aynıdır, aynı yere iner.

@feedback: otobüs içerisindeki hava kütlesinden atmosfer olarak bahsettiğin için demek istediğini yanlış anlamışım. haklısın. evet sürtünme olmazsa havadaki kişi neden yavaşlama eğiliminde olsun.

evet o ilk mesajda yazdiklarim biraz karmasik olmus.

surtunmenin sifir olamayacagina da hemfikirim bu arada. kaldi ki yol durumu, ruzgariydi falan dusunuldugunde denge durumundan dolayi pratikte ayni noktaya inilmesi pek mumkun degil gibi.

universitedeyken derste bir eleman ses ustu ucan bir ucagin icinde insanlarin birbirlerini duyup duymadiklarini sormustu. bu da benzer bir durum, cunku sesin yayildigi ortamin da bir hareketi oldugu ve cevreden izole oldugu gozden kaciriliyor. ayrica benim de kucukken aklima takilan olaylardan biriydi bu :))

dünya ve atmosfer örneği de bu duruma uymuyor pek. dünya dönerken sabit durabilmemizi sağlayan şey atmosferden ziyade yer çekimi. atmosferin hareketi ancak sürtünmeyi engeller. zaten otobüsteki gibi lineer bir vektör değil merkezkaç kuvveti devreye giriyor falan filan.

İki gündür iyi bağıl hız yaptı burası :) Aynı yere inersiniz, korkmadan zıplayın.

bir başka soru sorayım bu soruya cevaben: saatte 120 km hızla giden tüm camları kapalı bir aracın içerisinde havada asılı şekilde uçmakta olan sinek, aynı zamanda saatte 120 km hızla mı uçmaktadır?

teknik şeyleri yazamayacağım lakin mantık olarak zıpladığımız yüksekliğin veya zıplama süresinin bu işlemde önemli olduğunu düşünüyorum yanılıyor muyum? yani belli bir cm'ye kadar zıplasan bişey olmaz ama atıyorum otobüsün tavanını çok yüksek düşün sende o doğrultuda daha yükseğe zıplıyorsan aynı yere düşemezsin kanımca.

mantıklı olalım.zıpladığınız süreye (daha doğrusu zıplama hızınıza) otobüsün hızına bağlı.

biraz vektör bilen anlar.

@travmatolog: otobüsün dışındaki bir gözlemci için 120 km/s hız yapmaktadır. içerisindeki gözlemci için sabittir.

en iyisi bir dahaki otobüs yolculuğunda denemek anlaşılan.