Kamu faydası > bireysel fayda
Araba aldığında muayeneden geçmiyorsa trafiğe çıkamıyorsun değil mi? Arabanın eksik neyi varsa onarıp hatta bazen baştan yapıp öyle trafiğe çıkıyorsun. Çünkü kamu düzenini tehlikeye atıyorsun eksik bir araçla. Bu da aynı.
Özellikle istanbul gibi ekonominin merkezi olan bir yerde, eski binaların oluşturduğu risk çok daha büyük. Hem onbinlerce insanın hayatı söz konusu, hem de olası bir felakette sağlık, afet yönetim, arama kurtarma gibi hizmetlerin daha fazla aksamasına sebep oluyor her yıkılan ya da hasar gören bina.
Uzun vadede şehrin toparlanmasının daha uzun sürmesi, bunun bölge ekonomisine ve ülke ekonomisinin canına okuması ihtimali var. Bu yüzden devlet oturmaya uygun değildir dediği evin dönüştürülmesine karar verebilir. "Sen oturmak istesen bile", devletin kamu yararı için böyle bir karar alması etik açıdan sorunlu değil.
Pandemide de aynısı oldu. Mesela sokağa çıkma yasağı kamu yararı için uygulandı. Seyahat özgürlüğüne aykırı değil mi? evet aykırı. Ama sen "ben riski alıyorum" desen bile, başkasını riske atacağın için devlet sokakta gezmeye müsaade etmedi.
Yine etik açıdan baktığımızda, türkiye'de emlak piyasası "serbest piyasa" kurallarıyla dönüyor. Yani risk de, kazanç da, kayıp da piyasanın kendi dengesiyle belirleniyor. Ev kiraları, ev fiyatları konuşulurken serbest piyasa ekonomisine yaslanıyorsak, bu durumda da aynı ilkelerle değerlendirdiğimizde yine bir sorun yok.
Kimse seni eski ev al diye zorlamıyor.
Evi alırken evin deprem dayanıklılığını sorgulayabilirdin,
ya da çok eskiden aldığın, aileden kalan bir evin, zaman içindeki yıpranmasını onarıp onarmamak senin tercihin.
Eğer bu maliyet seni aşıyorsa, mülkü elinde tutmak zorunda değilsin.
O zaman evi satıp maliyeti karşılayabilen birine devredebilirsin.
Devlet regülasyonu belirler. Yani bu nitelikte evde oturabilirsin der.
Geri kalan piyasaya kalır. Sen ister o nitelikte bir ev al,
ister o niteliklere uymayan bir evi ucuza al ama o niteliklere uygun hale getir yatırım yapıp,
İstersen hiç ev alma, kirala.
This is what we called, "serbest piyasa".
Ev fiyatlarını, kiraları tartışırken serbest piyasanın tatlı yanlarını sevdik hep.
İşte bu da tatsız yanı.
0