Her ölçeğin geçerlik kanıtı kendi geliştirildiği hedef kitle içindir. Hatta aynı hedef kitleye uygulasanız bile geçerlik ve güvenirlik kanıtları gruba bağımlı olduğu için yeni topladığınız verinin de güvenirlik ve geçerlik kanıtını elde etmelisiniz (A lisesinde güvenilirliği yüksek veri toplarken, B lisesinde düşük güvenirlikte veri toplayabilirsiniz).

Bu bağlamda, ilgili ölçekleri kullanabilmek için öncelikle yeni hedef gruba uyarlamanız gerekir. Üniversite öğrencisi için anlam taşıyabilecek maddeler, ortaokul öğrencisi için hiçbir anlam ifade etmeyebilir.

Tam tersi de uygun değildir. Çünkü ölçeğin temel mantığına ters. Ölçek, bir psikolojik yapıyı gözlenebilir hale getirmeyi amaçlayan bir araçtır. Dördüncü sınıf öğrencilerinde ölçmeye çalıştığınız psikolojik yapının lise öğrencilerindeki psikolojik yapı ile aynı olduğunu iddia edebilir misiniz?

Öncesinde mutlaka ölçeği hedef kitlenize uyarlamanız ve bu araçların hedef kitlede güvenilir ve geçerli veri topladığına dair kanıt elde etmeniz gerekir.

Cevabım ikisine de hayır olduğu için son soruyu boş bırakıyorum.

Çözüm:
a. Ölçeklerinizi uygulamadan önce hedef kitlenize uyarlamak.
b. Hedef kitleye uygun yeni bir ölçek bulmak.
c. Hedef kitle için yeni bir ölçek geliştirmek.

Kolay gelsin.

@throw down the sword, etraflı cevap için teşekkürler.

Ancak, literatürde birçok çalışmada kendi ölçeğini geliştirmek yerine var olan ölçeklerin kullanıldığı vakidir. hatta bu tür ölçekler için özel database'ler vardır. yani isteyen konusuna göre gidip bu ölçekleri, sahiplerinden izin isteyip kullanırlar kendi çalışmalarında. ille de her çalışmada ölçeklerin yeniden uyarlanması gibi bir mecburiyet, şayet konu aynıysa, söz konusu değil diye biliyorum. yök'ün tez arşivinde yüksek lisans, doktora, bir sürü tez okumuşumdur, birçoğunun sonundaki eklerde asıl ölçek sahiplerinden izin aldıklarını gösterir belgeler vardır. Ve yine birçoğu da o ölçekleri aynen kullanırlar kendi çalışmalarında, zira orjinal ölçekteki aynı konuyu çalışmışlardır. sizin dediğiniz ölçüde bir uyarlama ancak konu tamamen aynı değilse yapılır diye biliyorum. böyle yapılırsa da, sizin de dediğiniz gibi, tabii ki o ölçeğin yeni halinin de geçerlik ve güvenilirliğine bakılır, sonra sonuçlar verilir. bu arada, isterse ölçek hiç değiştirilmeden aynen uygulansın, tabii ki, yeniden geçerlik ve güvenirliğine bakılıyor.

Benim sorum daha ziyade şu: üniversitede adam mesela, öğrencilerde sınav kaygısına yönelik kendisi bir ölçek geliştirmiş ve uygulamış. Sınav kaygısı olgusu lisede de olur, ortaokulda da, malum. Ölçeğin herbir maddesi her seviyeden öğrencide anlam ifade ediyor ama işte acaba diyorum mevcut akademik camiada bir öğrenci böyle bir şey yapsa, tez jurisi filan, üniversitede uygulanmış ölçek ortaokulda uygulanmaz diye bir şey söyler mi, onu merak ediyorum ben asıl. bu manada yerleşik bir kültür var mı?

tekrardan teşekkürler.

@playing star again, ilgili ölçeği başkalarının farklı bağlamlarda kullanıp kullanmadığını kontrol etme fikri çok güzel. çok teşekkür ederim.

Normal şartlarda, ölçme aracı veritabanlarında ya da tezlerin eki olarak bulduğunuz ve geliştiricisinden izin alarak kullandığınız bir ölçek için de Cronbach Alfa katsayısını kendi çalışmanız için hesaplamalısınız. Hatta doğrulayıcı faktör analizi de tekrar yapılmalı.

Bunun nedeni, kullandığınız ölçeklerin Klasik Test Kuramı (KTK) bağlamında geliştiriliyor oluşu. KTK'nın en büyük sınırlılığı ise madde özelliklerinin (dolayısıyla da test özelliklerinin) gruba bağlı oluşu. Bir önceki yanıtımda da belirttiğim gibi, ölçeği geliştiren kişi ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini kanıtlamış olabilir, fakat siz verilerinizi toplarken katılımcılarınız tamamen sallayarak yanıt vermiş olabilir. Bu durumda, ölçeğin daha önceden geçerli ve güvenilir veri topladığının kanıtlanmış olması, sizin de geçerli ve güvenilir veri topladığınızı garanti etmez.

Bu yüzden, geçerlik ve güvenirlik ölçme aracına değil, o araçla elde edilen puanlara ait özelliklerdir.

Konu ilk sorunuzdan farklı bir noktaya gidiyor gibi görünse de aslında oldukça ilişkili. Sınav kaygısı dediğimiz özelliğin ortaokul ve lise öğrencisinde aynı olduğunu varsayarak hareket etmek doğru olmaz. Ortaokul öğrencisinin önündeki en büyük merkezi sınav LGS. Bu sınav da zaten üst %10'luk dilimi hedefliyor. Kalanı normal liselere yerleşiyor. Lise öğrencisinin önündeki sınav ise YKS vb.

Ben gelenek anlamındaki adet kelimesini bilmeyen lise öğrencileriyle de karşılaştım. Dolayısıyla:

- Sınav kaygısı ölçeğinin ölçtüğü yapı, lise ve ortaokul öğrencilerinde aynı mı?
- Eğer aynıysa, ölçek maddelerindeki ifadeler her iki grup için de aynı şeyi mi ifade ediyor?
- Eğer aynı şeyi ifade ediyorsa, bu ölçekle hedef grupta da geçerli ve güvenilir ölçme yapmak mümkün mü?

Tüm bunlara evet dedikten sonra, alıp kullanabilirsiniz. Fakat bunları yapınca da x Sınav kaygısı ölçeğinin ortaokul grubuna uyarlamış olursunuz.

Böyle bir kaygı güdülmeden ölçek doğrudan alınıp kullanılmış olsaydı, jüri üyesi olarak eleştirilerim bunlar olurdu.

@throw down the sword, çok teşekkür ederim. ciddi önemli fikirler verdi söyledikleriniz.

"geçerlik ve güvenirlik ölçme aracına değil, o araçla elde edilen puanlara ait özelliklerdir" demişsiniz, bunu bilmiyordum. daha doğrusu, tam tersinin doğru olduğunu düşünüyordum. yıllar yıllar önce aldığım araştırma yöntemleri dersinden eser kalmamış bende anlaşılan!

öte yandan, daha önceden geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış ölçekler farklı bir bağlamda kullanılacaksa sadece "güvenirlik" katsayısının yeterli olmasının kâfi olduğunu düşünüyordum. yani cronbach's alpha iyiyse, tamamdır diye biliyordum. siz, bir de doğrulayıcı faktör analizi yapılması gerektiğini söylemişsiniz. Ben faktör analizlerinin sadece sıfırdan yapılan ölçek geliştirmelerde zorunlu olduğunu sanıyordum.

son olarak; hazır bir ölçek farklı bir bağlamda kullanılmadan önce pilot yapılmak zorunda mı? ana çalışmada da o ölçeğin geçerli olduğunun ortaya çıkması yeterli değil midir? mesela, diyelim ki ben tuttum üniversite öğrencilerinin ödeve karşı motivasyonlarına yönelik bir ölçeği, kendimce bir sorun görmediğim için içeriğinde hiçbir değişiklik yapmadan ortaokul öğrencileriyle yaptığım asıl araştırmada kullandım. ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik değerleri de uygun çıktı. bu yeterli değil midir?

tekrardan çok teşekkür ederim hocam. saygılar.