tespitlerine tumuyle katiliyorum.

onlar maslow ihtiyaclar piramidinin tepesindeki "kendini gercekleme" kisminda takiliyorlar. Sanat, doga, teknoloji, bilim ile ilgileniyorlar. Farkli insanlarla sosyallesiyorlar, klup aktiviteleri vs. Yapacak o kadar cok sey var ki.. O piramidin uzerindeki kulah "bir sey satin almak, bir seye sahip olmak"la ilgili degil. Ama o seviyeye gelmek icin temel maddi sorunlari cozup, gelecek endisesi tasimamak lazim.

evrimagaci.org

dün youtube'dan appleın lansmanını izledim. adamlar 1000 dolar diyor ya. türkiye'ye bakıyorsun 10 bin liranın üzerinde. bunlar sürekli sözlükte de tartışılan konular ama cidden düşünmeye başladım burada "iyi bir iş"in olmasındansa yurtdışında starbucks'ta çalışmak daha iyi gibi. çünkü bu ülkede peşinden koşturduğumuz şeyler orada bir standart şeyler.

avrupa'da para harca nasıl olsa sana geri döner düşüncesi hakim çünkü cidden bir kahveye verdiğin 10euro veya 5para etmez şeylere verilen paralar avrupa'daki insanlara geri dönüyor. sistem bunun üzerine kurulu. böyle olunca ülkedeki sürekli dönen para miktarı artıyor ve bu sayede para'dan para kazanma olayı mümkün hale geliyor.

türkiye'de sakın para harcama bir daha sana geri dönmez anlayışı var. para kazandın mı ya hiç harcamadan evde tutacaksın yada yurtdışına çıkaracaksın. parayı kazanan yine yurtdışında yiyor. türkiye'de tutan zaten harcamıyor. o sebeple sürekli dönen bir para yok.

örneklemek gerekirse almanya'da dönen para 100 ise türkiye'de 15.
alman bankası piyasaya bakıp ulan 100 para dönüyor biz istediğimiz zaman piyasadan para toplarız diyor krediyi 2'den veriyor.
türk bankası ulan bi almanya'ya bi bize bak biz para falan toplayamayız diyip hem kredi vermiiyor verse bile 8-9 arası veriyor.

şimdi ben türküm diğeri alman ikimizde japonya'ya aynı ürünü satacağız kar marjlarımız neredeyse aynı diyelim %6-7 olsun.
ben krediyi 6-7'den alıyorum alman 2'den alıyor. tüm ticaret bittikten sonra ben gidip 6-7'lik kredi ödüyorum alman 2'lik kredi ödüyor. türk olarak bana mercimek tanesi bile kalmazken alman ailesine bol biralı bir iskender ziyafeti çekiyor.

o sebeple alman firmasında çalışan hans oğlu fender istediğinde alalım ya nolcak diyor.
türk firmasında çalışan mahmut oğluna helvacıoğlu blok flüt alıyor.

turkiye'de esim ile birlikte araliksiz 10 sene calistik, ev almadik ama bagdat caddesinde deniz manzarali guzel bi evde yasadik, mercedes kapida, is pozisyonlari iyi maaslar iyi ama bunlarin bu iyi seviyede olmasi icin 7/24 essek gibi calisip para biriktirdik.

suan ingiltere'de yasiyoruz, cok sakin bi hayatimiz var ve gelirken istedigimiz de buydu. hic bi zaman gidelim pound zengini olalim diye dusunmedim (olmadik da o ayri). ama alim gucunun yuksek olmasi hayat kaliteni cok artiran bisey, cunki hayat kaliten artinca yukarida ebabil'in dedigi kendini gerceklestirme boyutuna geliyorsun. telefon, araba, kiyafet vb, bunlar ivir zivir burda gecirdigin ilk 6 aydan sonra hic bi onemi kalmayan seyler.

yurtdisindaki insanlarin hayattan bekletileri nedir? demissin, benim hayattan bekletim esimle cocugumla guzel saglikli, oradan oraya kosturmadan, suruklenmeden, her gittigim restoranda kazik yemeden ya da esim eve donerken taciz edilecek mi, cocugum yuvada dovulecek mi diye dusunmemek, ve tabiki kendimi gerceklestirmek. hayallerimden biri ucak ucurmakti saati 175£'a pilotaj egitimi almaya basladim. kismetse seneye nisan'da ilk kent-calais arasi ucusumu yapicam 2 kisilik planor ile (ingiltere-fransa). sonra evime donucem cayimi icip disariyi izlicem, sakin hayatima devam edicem. oyle buyuk beklentilerim yok

Mesela burada degil de almanyada yasiyor olsam aylardir istedigim piyanoyu ertesi gun alip, herhangi bir iste daha az calistigim ici piyano ogrenmeye vakit ayirir belki cocuguma da ogretebilirim. Ama konut kredisi odemem var. Esimle ben ulkedeki en az ilk 5 deki okullardan mezun olup ben ulkedeki ayni okuldan mezun olan bolumdaslarimin en cok calismak istedigi finans kurumunda calisiyorum. Esim saglikci kamu da calisiyor. Ama yine de hakettigimiz yeri bulamiyiruz. Yukarida saydiginiz en temel, barinma ulasim gibi seyleri anca gorece kaliteli ulasabiliyoruz. Ancak bi alman sadece dogmus oldugu icin o refahin icinde. Bir almanin en buyuk derdi piyanoyu ogrenememek olurdu. Saglikli omak veya trafikte kaza yapmamak, guzel bir bira veya sarap icip, truf mantarli makarna yemektir bence.veya cocugu 3 den cok dil ogrensin olurdu. Benim hayattaki en buyuk korkum mesela cocugumun imam hatipli bir okula gitmek zorunda kalmasi. Asla gondermem ya. Ortadogu ulkesi iste.

hayat kalitesini belirleyen en önemli etmenlerden birisi gelecek beklentisi. ekonomi de büyük ölcüde bunun üzerine dönüyor.

almanyadaki hans, bugunkü parasi ile 30 sene sonraki parasinin ayni olacagini biliyor, bu sebeple harcama yaparken buna göre yapiyor. bankalar buna göre kredi veriyor, temel ihtiyaclarini buna göre karsiliyor. bu nedenle neyi alip neyi alamayacaginin farkinda herkes. zaten herkes de o kadar lüks yasamiyor. avrupa'da başkentler de dahil olmak üzere birçok kentin imkanlari sınırlı, bir alisveris merkezi, sehir meydanında barlar, bir alisveris sokagi. herkes de buna göre bir hayat yasiyor, bu da toplamda genel standarti yükseltiyor.

türkiye gibi ülkelerde, gelecek ile ilgili belirsizlik, tüm harcama aliskanliklarini etkiliyor. insanlar parasi varken 1 ev, biraz daha buldugunda 2. bir ev aliyor, parasini dolara faize yatiriyor, daha fazlasini almak icin kredi cekiyor, yine aliyor cünkü yarin ne olacak bilmiyor. bu sebeple de gelir seviyesindeki ucurum büyüyor. türkiyenin bir kismi avrupadakilerden cok daha lüks yasiyor, büyük bir kismi hindistan seviyesinde.

bir de tabii uzun vadede bu durum, toplumsal statü ile tüketim aliskanliklari arasinda bir baglanti kurulmasina sebep oluyor. türkiyedeki insanlar lüks tükettiginde statüsünün artacagini düsünüyor, bim a101 den alisveris yaptiginda fakirlestigini düsünüyor. almanyadaki hans mercedes araba kullaniyor olsa bile lidl dan aldi den alisverisini yapiyor, aldi de kasiyerlik yapan audisine atlayip sehir meydanında zenginlerin de geldigi bar da birasini iciyor. kimse kimseye sahip oldugu mallar üzerinden deger bicmiyor.

tanpınar söylemişti sanırım şöyle bir söz var. "Türkiye evlatlarına kendisinden başka bir şeyle meşgul olmak imkânını vermiyor"

o kadar saçma sapan şeylerle uğraşıyoruz da o kendini gerçekleştirmeyi geçtim hayatta kalmak bile zor. karlmarx'ın dediği gibi belki bazı okullarda okuyuncu o paraya ulaşılıyor ancak bu sefer zaman yok ve belli bir yaşa gelmiş oluyorsun. pek bir beklentim yok aslında. ne iş yaptığımdan bağımsız olarak işte canım çıkartılmasın, bir araba ve ev almak için yıllarca kredi ödemeyim. aileme ve hobilerime vakit ayırabileyim. ancak bunları yapmak için çok çalışmam gerek ve zaman geçiyor. üstelik çok çalışmam karşılığında birçoğuna da ulaşmam hala mümkün olmayacak. diğer taraftan bakınca bu ulaşmak istediğim şeylerin birkaç yüz km ötede insanların rutini olduğunu görünce üzülüyor insan.

bugün de sözlükte başlık vardı türkiye'de pub kültürü olmaması diye. çünkü hayvan gibi çalışıyoruz, zamanımız yok ve paramız her gün dışarı çıkmaya yetmiyor.

almanlarin genelde ev, araba alma hirslari yok, cunku zaten dogduklarindan beri bir cogu ev ve araba sahibi olmus oluyor. ailesinden ayrilan bir almanin elbette bir ev ihtiyaci oluyor ama cogunlukla gencler kirada kalmayi tercih ediyorlar. pahali arablar ise genelde bir alman icin merak, ama standart bir araba icin ekstra cabalamasi gerekmiyor. birkac aylik maasi ile ortalama bir araba alabiliyor.

20 li yaslarda alman gencleri genelde dunyayi gezme, farkli ulkelerde bir sure yasama planlari yaparken, 30 lu yaslardaki almanlar ise kendi islerini kurma veya kariyer pesinde kosuyorlar. almanlar icin kariyer yapmak cok daha buyuk bir hirs, bu hirsin nedeni de cogunlukla paradan ziyade toplumda statu kazanmak uzerine.

yani cok buyuk paralar kazanmak elbette ister ama daha cok iyi bir kariyer pozisyonunda olmak, insanlari yonemek, statusu yuksek sehirlerde, semtlerde yasamak, statusu yuksek dunya sehirlerinde tatil yapmak bir almanin en buyuk motivasyonudur. yani fakir bir alman icin yaz tatilini antalyada yapabilmek statu saglarken, antalyada her yaz tatil yapabilen bir alman bir sonraki tatilini monaco da yapmak icin cabalar.

Yurtdisi ama neresi? Rusya da yurtdisi, Ingiltere de. Sanirim sizin bahsettiginiz yer Kuzey Amerika ve Bati Avrupa ülkeleri?

Kusura bakmayin, karsilastirmalarinizi biraz sığ buldum. Gelişmişlik kaç kilo kırmızı et yediğinizle alakalı değil. Komik.

Almanya'da standart vatandaş derken? Avrupa Birliği içinde, gelir dağılımı adaletsizliğin en uçlarda olduğu ülkelerden biri Almanya. OECD verilerine bakın. Standart vatandaş diyince siz, aklıma belirli bir tip gelmiyor. 2013 ortalama geliri kişi başına 1.345 € imiş. Almanya'da 1300-1500 Euro cebine para giren insanın, lütfen ODTÜ, Koç mezunu ile aynı şartlarda yaşadığını düşünmeyin. Evet, yoğun stresli, koşuşturmacalı bir hayat Türkiye'deki. Ama ayrı şeyler bunlar.


Almanya'da yaşayan orta sınıfa dahil olmuş biri olarak, "param olsa X alırım" demiyorum, ihtiyacıma ve hobilerime göre harcama yaparım. Hayalim pahalı bir araba değil. Hayalim lanet trenlerin vaktinde gelmesi mesela. Bence bu çoğu Almanya vatandaşının da hayali. Ne yapalım arabayı? Pahalı, ulaşılamaz bir şey değil. Sokak başı metronun olduğu şehirlerde ise, keyifsiz bir şey araba sürmek. Fazla parayla gidip ev, araba almıyorlar genelde. Seyahat eder, istediği her konsere gider; sevdiği yazar Avrupa'ya geliyor diye başka ülkeye gider. Ama çok sıradan, artan parasını bankada tutan insanlar da var. Nasıl genelleyelim?

@bufe ülke vizyon bırakmadı diyorum sığ buldum diyorsun. evet bu ülkede bu sığ bakış açısının üzerine geçemiyorum. türkiye'de insanlar daha temel ihtiyaçlarını karşılayamıyor daha fazlasını yapmasını bekleyemezsin. benim için ilk sırada nasıl beslendiğim var. daha bunu karşılayamıyorken ya da bunu karşılamam için çok çalışmam gerekiyorken daha fazlasını hayal edemiyorum.

almanya'da yaşam standartı tam nasıldır bilmiyorum onu merak ediyorum zaten. ama ufak araştırmama göre hiç de odtü, koç mezunu birinin ulaşabileceği bir standart değil 1300 euro alan insanın standartı bence. yeni mezun bir odtü'lü 10 bin lira maaş alamaz. belki yakalaşabilir ancak o parayla da alım gücü çok düşük. hobilerine vakit ayırmak istese gelmiş 23 yaşına o zamana kadar ilgilenemediği hobiyi de çok ilerletemez kolay kolay. üstelik doğru düzgün zaman da ayıramaz. o bahsettiğin konserlere gitmek, sosyal etkinliklere katılmak vs. burada lüks bundan bahsediyorum ben de.

genç olanları dünyayı dolaşıyorlar, ara tatillerde tayvan, meksika, izlanda, avustralya gibi yerlere çok uygun bilet bulup 1 hafta 10 gün tasasız gezebiliyorlar. yaşlı olanlarsa akdenize kıyısı olan ülkelerde yazlık alıp yaz tatillerinde orada ikamet ediyorlar. aldıkları paraya göre alım güçleri muhteşem ancak daha fazlası için çok da bir şey kalmıyor diye düşünüyorum. müstakil bir ev alıp, e sınıfı bir mercedes altına çekti mi, yaşadığı yerde bir da bahçe sahibi oldu mu oh ne güzel hayat bence. çocuğunun üniversitesini düşünmesine gerek yok çünkü eğitimin standartları yüksek ve ücretsiz. özel okula, özel kreşe, özel liseye göndermesine de gerek yok, ki zaten fazla yok bu tarz okullar.

kırmızı et konusundaki görüşüne katılıyorum. patates soğanla, beyaz ekmekle beslenen halkımızın da tek derdi keşke zamanında gelmeyen trenler olsaydı.