Bir adet "komünizm" sözcüğünü yanlış yazan (sanırım gramer hataları arasında bir tek buna takıyorum) ve bunun ötesinde sözcüğün kelime anlamını bilmeyen (sovyet "sosyalist" cumhuriyetler birliği veya devlet kavramı ile yan yana kullanım bile yeter) bir cevap listesi içeriyor sorun.
Şimdi cevabı vereceğim ancak çok üstünkörü olacak. Ama yapacak bir şey yok, konu ne uzmanlık alanım ne de internet doğru bir mekan.
Cevaba gelirsek isyan hareketleri yok demek yanlış olur, birçok cumhuriyette (ve hatta diğer doğu bloğu ülkelerinde de) bağımsızlık için çabalar söz konusuydu. Bu baskıyı, yukarıda da birisinin yazdığı glasnost (açıklık) ve perestroika (ıslahat) ile daha kansız hale getirmeye çalıştılar. Bunu başardılar diyebiliriz (özellikle yugoslav dağılması ile karşılaştırınca).
Bence asıl mesele çağın üretim ve kültürel koşullarına kendisini uyduramamasında yatıyor. İlk olarak üretimden konuyu açarsak 70'lere kadar bütün dünyada egemen olmuş olan fordist üretim yöntemleri (büyük fabrika, tekdüze üretim, montaj hattı vb.) ve yapısına bağlı kalmış durumdaydı. 70'lerden sonra gelen uzak doğu kalite kontrol yöntemi (stok meselesi ile ilgili bir yöntem) ve amerikan post-fordist yönetim biçimi (parçalanan fabrika, marka üretimi, metanın metalaşması vb.-yukarıda denilen amerikalılar gibi yaşama isteği bu son ikisi ile ilgili) ile mücadele edemediler. Sonuç, Sovyet ekonomisi askeri masrafları üstlenemeyecek duruma geldi ve malum çöküş.
Kültürel koşullarda kendini çağa uyduramaması ile dünya solunun 60'larda tamamladığı dönüşüme ayak uyduramamasını kast etmiştim (gerçi sovyetler 30'lu yıllardan beri dünya solunun çeşitli çevrelerince sürekli eleştirilmiştir ama konumuz bu değil). Ne radikal bir demokrasi ve yerelleşme (yukarı cevaplarda geçen decentralization aslında sovyetler'in başaramadığı bir kavram; her ne kadar etimolojik olarak sovyet sözcüğü onu ifade etse de) ne de yeni toplumsal hareketler sovyet dünyasında karşılığını bulabildi. Ben ana sebebin ekonomik olduğunu düşünsem de, kültürel anlamda da çağın gerisinde kaldığını gözardı etmemek lazım.
0