[]

Chernobyl ile ilgili teknik degerlendirme.

arkadaslar selam.
ilgisi olana katki saglayacagina emin oldugum, buyuk kaza ile ilgili soyle bir yaziya denk geldim;

"çernobil nükleer santralı 4 adet rbmk-1000 tipi reaktör ünitesinden oluşmaktadır. kazaya uğrayan 4. ünite 3 seneden beri çalışmaktaydı. 1000 mw e gücünde olan her bir ünitede 500 mw e 'lik ikişer adet türbin bulunmaktadır. reaktör grafit yavaşlatıcılı ve kaynayan hafif su soğutmalı tiptendir. grafit blokları arasından geçen ve içinde yakıt elemanlarının da bulunduğu 1661 adet dikine zirkonyum basınç tüpleri içinde kaynayan su, buhar ayırıcılarından geçtikten sonra kuru buhar olarak doğrudan türbinlere yollanmaktadır.

gelelim patlamanın nasıl olduğuna

santralın 4. ünitesi rutin bakıma alınacağı zaman, durdurma işlemleri sırasında güvenlik yönünden önemli olan elektrik kesilmesi ile ilgili özel bir deneyin yapılmak istenmesi nedeniyle kaza olmuştur.

öncelikle deney aşamalarında sırasıyla;

reaktör gücünün 700-1000 mw th değerine düşürülmesi,

tüm buhar üretiminin iki türbinden birine yönlendirilmesi,

türbinlerden birinin devreden çıkarılması,

türbin-jeneratör sisteminin dönü enerjisini aktarmak için soğutucu pompalarının yük olarak kullanılması,

voltaj düşüşünün gözlenmesi.

tüm bu adımlardan sonra

25 nisan 01:00 reaktörün gücü düşürülmeye başlandı. 13:00'de reaktör gücü % 50'ye düşürüldü. test gereği türbinlerden biri devre dışı bırakıldı, tüm buhar diğer türbine sevk edildi. acil soğutma sistemi devreden çıkarıldı . enerji ihtiyacı gereği reaktör bu durumda 9 saat çalıştırıldı. 23:10'da güç düşürülmesine devam edildi. 700 mw th 'a inilmeye başlandı.

26 nisan 00:28 düşük güç değerinde lokal otomatik güç kontrolü zor olduğundan global otomatik güç moduna geçildi, ama güç durdurma ayarı 700 mw th 'a ayarlanmadığından güç seviyesi 30 mw th 'a düştü. kalpteki buhar üretimi azaldı ve ksenon konsantrasyonu yükseldi. 01:00'de işletme talimatlarının müsaade ettiğinden daha fazla sayıda kontrol çubuğu yukarı çekildi. fazla reaktivite çok azaldığından reaktör ancak 200 mw th gücünde kararlı hale getirilebildi. rbmk reaktörlerinin bu güç seviyesinde çalışmaları güvenlik yönünden sakıncalı olmasına rağmen deneyin yapılmasına karar verildi. 01:03'te yedekte bekleyen 2 devridaim pompası devreye sokuldu. fazlalaşan akış miktarı, buhar üretiminde azalmaya, buhar ayırıcılarındaki su seviyesinin düşmesine ve sistem basıncının azalmasına neden oldu. buhar miktarının azalmasının oluşturduğu negatif reaktiviteyi karşılamak için kontrol çubukları daha da yukarıya çekildi. 01:19'da buhar ayırıcılarındaki su seviyesini yükseltmek için besleme suyu akış miktarı normal değerin üç misline çıkarıldı. 01:20'de soğutma kanalları içinde sıfıra yaklaşan buhar miktarı soğutucu sıcaklığını tüm kanal boyunca doyum sıcaklığına yaklaştırdı. 01:19:58'de sistem basıncını normale döndürmek için buhar baypas vanaları kapatıldı.
01:22:10'da buhar ayırıcılarındaki su seviyesinin normal değerine geldiğine karar verilip besleme suyu akışı ani olarak azaltılarak ısıl denge değerinin 2/3'üne indirildi. zaten doyma sıcaklığına yakın olan soğutucu sıcaklığı yükseldi ve kanallarda kaynama başladı.

01:22:10'da aniden başlayan buhar üretiminin oluşturduğu pozitif reaktiviteye karşı güç seviyesini sabit tutabilmek için kontrol çubukları aşağıya çekildi. 01:22:45 buhar üretiminin yükselmesi durduruldu, sistem basıncı istenen değere getirildi. nötron akısının kalbin yukarı kısımlarında birikme yaptığı, reaktörü acil olarak durdurmak için güvenlik kriterlerinin öngördüğünden daha az bir negatif reaktivitenin kaldığı tespit edildi. bu durumda reaktörün hemen durdurulması gerekirdi, ancak deneye devam kararı alındı. 01:23:04'te deney için ayrılan 8 no'lu türbine giden buhar vanası kapatıldı. zaten reaktörü otomatik durduran güvenlik sistemi de kapatıldığından sistem basıncı yükseldi, kalp içinden geçen soğutucu miktarı azalmaya başladı, bu da kaynamanın kanal girişinden itibaren başlamasına yol açtı. bunun yanı sıra reaktör çalışma gücü ve termohidrolik bakımdan kararsız bir bölgedeydi. 01:23:21'de gücün yavaş olarak yükseldiği tespit edildi. 01:23:40'ta kumanda tablosunda acil durdurma sinyali yandı. operatör reaktörü durdurma düğmesine bastı ve kontrol çubukları aşağıya doğru hareket etmeye başladı. 01:23:44'te güç seviyesi 4 saniye içinde nominal değerin 100 katına ulaştı. kontrol çubuklarının düşme hızının yavaş olması güç yükselmesini önleyemedi.

gücün kontrolsüz olarak yükselişi sonucu yakıtlar aşırı ısındı, yakıt zarfı eridi, sıcak parçalar suyla temas ederek buhar patlamasına neden oldu. patlamanın meydana getirdiği şok 1000 ton'luk reaktör kapağını kaldırdı, kontrol çubukları kalpten dışarı fırladı, kalp içindeki yakıtın yaklaşık % 30'u eriyip parçalandı. birinci patlamanın ardından birkaç saniye sonra ikinci bir patlama oldu. bunun sebebi tam olarak anlaşılamamakla birlikte, grafit-buhar etkileşmesi gibi bir takım kimyasal reaksiyonlar sonucu olabileceği görüşü öne çıkmaktadır."

saglicakla.

 
Ben tatmin oldum, teşekkürler.


  • chicha  (29.05.19 08:09:08) 
Helal olsun emeğine bilgine sağlık.
Madem bilgilisin merak ettiğim bazı şeyler vardı.
1-peki bu özel deneyi neden yapmak istemişler ? amaç neymiş ?

***spoiler**
2-4.bölümün sonunda idyor ya 10 sene önce başka biyerde yaşanmış aynı olay, raporlanmış fakat kaale almamışlar. (burası devletin suçu) o bilmemne tuşuna basmamaları gerekiyormuş bazı ihmaller varmış falan.(bura da çalışanların suçu) peki daha sonradan bu önlem yada olayın nedeni açıklanmış ve diğer kullanılan reaktörler için önlem alınmış mı bilgin varmı? şu an hala kullanılan nükleer santrallerde de bu tarz tehlikeler var mıdır ? yoksa teknoloji gelişti önlemini çoktan aldılar mı ?

***spoiler****

3- dizide gördüğümüz önlenmler acaba doğru ve yeterli miymiş ? bugün olsa farklı neler yapılabilirmiş ?
  • biber  (29.05.19 08:16:39) 
Sevgili biber;

1- olaydan bir süre önce israil ırak’ın rus yapımı bir santralinin enerji kaynağına saldırı düzenlemiş. Ruslar da benzer bir durumda ne oluyo bi bakalım demişler.

2- tezimi çernobil üzerine yazmış bir olarak o olaydan haberim yok. Ya dizide kurgu ya da çok alakalı değil ki ben hiç ilgi bulamadım.

Çeşitli önlemler alındı ama alınmasa da olurdu. Burada problem testin yapılma şeklinde. Adeta arabanın camlarını siyaha boyayıp direksiyonu söküp ‘du bakalım çarpacak mıyız’ diye düşünüp trafiğe çıkmak gibi. Rbmk normalde istesen de patlatamayacağın bir tasarım.

3- buradan olay öncesinden mi sonrasından mu bahsettin anlamadım.
  • valentinov  (29.05.19 08:55:06) 
Size teşekkürler , @valentinov ' a teessüflerimizi iletiriz.

Zamanınız oldukça yazın , anlatın nükleer santrali (dizi de helikopter sahnesinde anlatıldığı gibi , öküze anlatır gibi) nasıl çalışır, niye çalışır. Çernobil'e dair mutlaka internette yazılıp duran aynı bilgilerden farklı bilgileriniz vardır. Siz zahmet verip yazın yeter ki biz öpe koklaya okuruz.
  • synax  (29.05.19 11:15:33) 
patladıktan sonra yapılan işlemlerden bahsediyorum doğru muymuş acaba ?
üstünü kapamaya çalışıyorlar ne blim ilk başlarda su sıkıyolar daha sonra o su başlarına iş açıyor falan. acaba şu an olsa farklı önlemler alınabilir mi?

bir de acaba hala oradaki çekirdek dedikleri kaynak kısım soğumuşmudur yada hala radyasyon yayıyor mudur? bunla ilgili bilgi veriyorlar mı acaba ?
  • biber  (29.05.19 14:56:37) 
Portakal ağacındaki vitamin ve cevaplarda detaylı bilgiler veren diğer arkadaşlar; bilgiler için teşekkür ederim. Konu ile pek çok video izledim. Öğrendiklerimi yazılı olarak bir araya getirmek istiyordum. Bu işi benim yerime halletmişsiniz. İlave etmek istediğim ve sormak istediğim bazı şeyler var.

1) Öncelikle valentinov RBMK’nın normalde istesen de patlatamayacağın bir tasarım olduğu söylenmiş ama BWR (Amerikan) ve RBMK reaktörlerin karşılaşılaştırmalarında RBMK’nın grafit moderatörlü ve su soğutmalı olduğu. Su beslemesinde problem olduğunda zincirleme reaksiyonun devam ettiği bu yüzden meltdown riskinin daha yüksek olduğu. BWR tasarımında hafif suyun aynı zamanda hem soğutma hem moderatör işlevi gördüğü. Bu yüzden su buharlaştığında zincir reaksiyonun duracağı ve patlama riski olmadığı söyleniyor. Bu iddianın doğruluk payı nedir? Sonuçta Fukishima’da patladı.

2) Kontrol çubuklarının grafit kaplı olduğu için ilk etapta reaksiyonu yavaşlatmak yerine hızlandırdığı söyleniyor. Bu bilgi doğru olabilir mi?

3) Chernobyle’de operatör AZ-5 düğmesine bastığında kontrol çubuklarının sıkışıp inmediğinden bahsedliyor. Sen bundan bahsetmemişsin. Bu bilgi şaibeli midir?

4) Dyatlov 32. Gün’e verdiği röpörtajda bu konuda sadece “Makineler hatalıydı. Reaktörün durması lazımdı.” durmadı diyor. O gece reaktör odasındaki görevli, basınç çok yükseldiği için face plate’in titremeye başladığını ve yakıt çubuklarının yerlerinden oynamaya başladığını söylüyor. Kontrol odasındakilere durumu bildirmeye çalışmış ancak diafonu duymamışlar. Yakıt çubuklarının sıkışma sebebi bu olarabilir mi?

5) Normalde sivil reaktörlerde bütün yakıt çubukları bir arada tutuluyor. Chernobyl’de ise her bir yakıt çubuğu ayrı bir basınçlı tüp içinde. Bunun sebebi askeri amaçlı zenginleştirme yapıldığında yakıt tüplerinin reaktörü durdurmadan birer birer sökülebilmesi imiş. Bu tasarım kontrol çubuklarının sıkışma riskini arttırmış mıdır?

6) Son olarak 3rd confinement niye yok şerefizler demek istiyorum.
  • zombi  (29.05.19 17:26:02) 
arkadaslar hepinize tek tek ayri ayri tesekkur ederim.
bilim isiginda herbiriniz degerli fikir ve birikimlerinizi yaziya dokmussunuz.
saolun.
hayat bilgi ile daha guzel.
  • portakal agacindaki vitamin  (29.05.19 19:10:06) 
kontrol çubuklarının grafitle kaplı olması herşey limitteyken ani bir ısı artişina neden oluyor zaten yeterince limitte olan sistemi kontrol altında tutulabilmek için çubukları indirme tuşu olan az-5'e basılıyor çubuklardaki grafit ilk önce ani bir ısı artışına sebep olup daha sonra sistemi kontrol altına alabilen bir madde , sistem grafitle etkileşime girdiği anda zaten limitte olması sebebiyle bir de üstüne grafitin ısı artışı eklenince dayanamıyor ve patlıyor bu bir tasarım sorunu bu sorunu devlet gizliyor gizlediği gibi dökümanlardanda çıkarıyor bu bilgi çernobildeki hiç bir mühendiste yok yani bilmiyorlar o yüzden az-5 düğmesine basıyorlar eğer bu bilgi onlara daha önce verilmiş olsaydı o anda az-5 düğmesine basılmaması gerektiğini bilecekler ve patlatmayacaklardı belkide yinede sistemin limitte olduğunu bilmeyecekler ve basacaklardı orası net değil diyatlovun 32 gündeki gerçek röportajında suçu üzerine hiç almıyor ve tasarım hatasından kaynaklandığını söylüyor demekki zamanında idamdan kurtulmasının sebebinide öğrenmiş oluyoruz adamın 10 sene mahkum olma sebebi sadece suçun onda olmaması büyük bir devlet hatası var reaktörde büyük bir tasarım hatası var gizleniyor olması onu idamdan kurtarıyor yinede çok büyük hataları var mesela verilerin uygun olmamasına rağmen teste devam etmemesi gerekirken devam ettirmesi gibi..

*bunun yanında a.diyatlovun daha önce bir kazada radyasyon alması bu yüzden zihinsel olarak problemli olması sert kibirli hırslı olması neticesinde aslinda o göreve uygun bir mühendis olmaması yanlış kararlar verebilmesi

* genç mühendislerin bu yanlış kararlara işlerini ve kominist bir yönetimde güzel imkanlarını kaybedecekleri korkusundan dolayı itiraz edememeleri
de hataları dahada tetikliyor
  • baknedicem  (30.05.19 14:29:34 ~ 16:22:49) 
1
buraya yazılanların hakları Sir Anthony Hopkins'e aittir.
yazan eden compumaster, ilgilenen eden fader
modere edenler angelus, Artibir, aychovsky, baba jo, basond, compumaster, deckard, duyulmasi gerektigi kadar, fader, fraise, groove salad, kahvegibi, kaymaktutmayansicaksut, kibritsuyu, monstro, pandispanya, robin, ron dennis
bu sitede yazılanların hiçbiri doğru değildir. site içeriği küçükler için sakıncalı olabilir. yazılardan yazarları sorumludur. kaynak göstermeden alıntılanamaz. devlet tarafından atanmış bir kurumun internet üzerinde kimin hangi bilgiye ulaşıp ulaşamayacağına karar vermesi insan haklarına aykırıdır. web siteleri kullanıcıların istekleri doğrultusunda bağlandıkları yerlerdir. kullanıcılar isterlerse bir web sitesine bağlanmayabilirler. bu güçleri ve imkanları mevcuttur. bir kullanıcı bir siteye bağlanmak istiyorsa bu onun tercihi ve hakkıdır. bağlanmak istemiyorsa bu yine onun tercihi ve hakkıdır. halkın kendisine hizmet etmesi için görevlendirdiği kurumlar hadlerini aşıp halka neye ulaşıp ulaşmayacağını bilmeyen cahil cühela muamelesi edemezler. ebeveynlerin çocuklarını sakıncalı içeriklerden koruması için çok sayıda bedava ve ücretli yazılım mevcuttur. bu yazılımlar bir web tarayıcısını kullanmaktan daha karmaşık teknik bilgi gerektirmemektedir. devletin milletini küçük düşürmesi ve ebleh yerine koyması yasaktır. Skimlinks ile linkler üzerinden yönlendirme payı alınmaktadır.