Ekşi Duyuru

şapkalar artık yok kanısı yanlış. tdk.gov.tr de görebileceğiniz üzere şapkalar kullanımda. yalnız adları şapka değil. "düzeltme işareti"

sorunuzun ilk kısmına işe şu linkte cevap bulabilirsiniz.

www.tdk.gov.tr

şapka aynı zamanda sesi uzatmanız gerektiğini gösterir. madam'ın verdiği linkteki örnekleri incelerseniz daha iyi anlarsınız.

burda da "haalâ" oluyor yani o işareti koyunca.

bu inceltme işareti de garip aslında. bizim incelttiğimiz a değil ki. dikkat ederseniz "l" inceliyor.

@trinitrotoluen
www.uzmantv.com
1:13'ten itibaren izleyebilirsiniz.

Ben tdk'ya göre konuşuyorum. Orda verilen "aşık ve âşık" örneğine bak mesela. Uzatarak söylemen gerektiğini gösteriryor şapka. İnceltmen gerektiğini değil.

şimdi hâlâ'da her iki a üzerinde de düzeltme imi var. hala'yla karışmaması için. mana'da böyle bir karışıklık söz konusu olmadığı için şapka kullanılmıyor. sonuçta yazım kuralarından söz ediyoruz, fonetik transliterasyon kurallarından değil. sözcüklerin okunuşu kulaktan öğrenildiği için mana'da bir sorun yok.

öte yandan şapka/düzeltme iminin kullanımı konusunda tdk'nın uygulamalarında çelişkiler mevcut. bunu defalarca yazdım. 1980 sonrası tdk güvenilir bir kurum değil. onun yerine 1980 öncesi tdk'nın son başkanı olan ömer asım aksoy başkanlığında hazırlanan ana yazım kılavuzu kullanılıyor ve güvenilir kabul ediliyor. bu kılavuzda düzeltme iminin hangi durumlarda kullanılacağı açıklanmış.

buna göre

1- hala, hâlâ; hakim, hâkim; kar, kâr vb. aynı yazıma sahip olup okunuşu farklı olan sözcüklerin yazımında.
2- k ve g harfinden sonra gelip ince okunan u ve a seslerinde düzeltme imi kullanılır. kâğıt, girizgâh vb.
3- bunlar dışında düzeltme imi kullanılmaz.

ayrıca ana yazım kılavuzu'nun başında şimdiki tdk'nın bir kaldırıp bir koyduğu l harfinden sonra gelen a sesinde düzeltme iminin kullanılması hatasından da söz ediyor. bu durum çok çetrefilli olduğu ve en önemlisi gereksiz olduğu için kullanılmıyor. gereksiz ve hatalara yok açıyor. örnek, lâik dediğimiz zaman adam buradaki a'nın uzatma için mi yoksa inceltme için mi olduğunu karıştırıyor laağyik diye okuyor. l'den sonra gelen uzun veya ince a için şapka kullanmıyoruz.

ayrıca bir de ana yazım kılavuzu'nda yazmayıp yapılageliş kuralı haline gelmiş şeyler var. misal, anı ve ânı (an-ı), ana ve âna(an-a) sözcükleri karışmasın diye an sözcüğü -i veya -e hal ekleri aldığında da şapka koyuyoruz.

aslında bu dediğim hususların (son kısım hariç) hepsi ve tdk'nın yanlış uygulamalarının mantıklı bir biçimde çürütülmesi, imla kılavuzlarındaki uygulamaların kısa tarihçeleriyle birlikte ayrıntılı olarak ana yazım kılavuzu'nda anlatışmış. çelişik uygulamalara açıklamalar getirilmiş. ekşi sözlük'ten de ana yazım kılavuzu diye yazarsanız hakkında bilgi edinirsiniz. bir de biz zamanında şöyle bir şey yazmış idik:yazarodasi.blogspot.com