sınavda çıkcakmış hemen lazım.
biz de öyle düşündük ama değilmiş. çetrefilli bişey ya balık özne olabilir gibi de geliyo kafamız karışık.
kokuyor, yüklem
ne kokuyor, hava (çok çok gizli özne)
neresi kokuyor: mutfak dolaylı tümleç
nasıl kokuyor: balık zarf tümleci
kokuyor yüklem.
kokan balık: özne
neresi mutfak: dolaylı tümleç.
mutfak: özne (ne?)
balık: zarf tümleci (nasıl?)
kokuyor: yüklem (ne yapıyor?)
mutfak: dolaylı tümleç
balık: özne
kokuyor: yüklem
"mutfakta balık kokuyor"dan bir farkı yok bu cümlenin.
balık kesinlikle özne değil. eğer öğretmen hoca vs balığın özne olduğunu iddia ediyorsa adresi ver gelelim.
imgim.com 
baldur ve devilred e evet diyorum. ancak kokan balık hala orada olmayabilir o yüzden özne balık kokusu, yüklem var, nerede mutfakta. mutfakta balık kokusu var. cümlenin doğru hali bence.
kafamız daha çok karıştı şimdi ya. "mutfak özne değil" tezinin dayanağı şu, özne işi yapana denir, ama kokma işini mutfak değil balık yapıyo. gerçi bana pek ikna edici gelmedi bu, bence özne mutfak. kokan mutfak sonuçta.
cümlede anlatım bozukluğu var diyebilir miyiz o vakit?
anlatım bozukluğu yok.
mutfak: özne
kokuyor: yüklem.
balık: zarf tümleci.
bence mutfak özne.
sadece "mutfak kokuyor" deseydik misal, mutfak yine özne olmayacak mıydı? gizli özne mi var diyecektik cümlede. kokmak bir eylem. onu da mutfak yapıyor. ayrıca balık bir gün önce pişirilmiş ama hala kokusu kalmış olabilir. bu durumda gerçekte var olmayan bir nesneyi özne yapmış oluyoruz. saçma değil mi?
erör verdim.
bence bence denilmis de bencesi yok ki bunun.
kokuyor: yuklem
kokan ne?
mutfak: ozne
ne kokuyor?
balik: belirtisiz nesne
bu kadar. zarf tumleci falan denilmis ki eyvahlar olsun diyorum.
** yanlissa istifa ederim.
Şimdi şöyle düşünelim; 'mutfakta balık kokuyor. olsaydı, 'balık mutfakta kokuyor.'dediğimizde anlam değişmez ama vurgu değişirdi. Fakat 'Balık mutfak kokuyor.' olmuyor. Mutfak,balık kokuyor. Burada mutfak özne. Kesinlikle öyle. Balık: ZARF çünkü kokunun nasıl olduğuna cevap. Kokuyor: fiil.
bunun başka alternatifi falan yok:
özne, b'siz nesne, yüklem.
duyuru'yu da karıştırdınız :) kokma işini kimin yaptığını bulabilsek ögeleri de çok rahat bulacağız da henüz ondan emin olamadık :)
kokan mutfak ama balık ne ayak ondan emin olamadım ben. çünkü nesnenin tanımı yüklemin yaptığı işten etkilenen öge değil mi, burda kokma eyleminden balık etkilenmiyo? balığın zarf tümleci olma ihtimali hiç mi yok?
ofiste sesli sesli güldüm yeminlen.
mutfak özne +1
ayrıca;
Kokuyor -Yüklem
Kokan ne? Mutfak-Özne (Kokma eyleminden etkilenen ne?)
Mutfak nasıl kokuyor? Balık (Zarf T.)
balık zarf tümleci olmalı ya çünkü nesne olsa hoca söylerdi bence. bu arada sınav da ertelendi belki sormaz ama öğrenmiş olduk iyi oldu çok teşekkürler herkese. :)
"mutfak"ın canlı olmaması, bir yer belirtmesi kafaları karıştırmış.
"ahmet ter kokuyor"
diyelim. kafanız karışıyorsa bunu ayırın. aynısı.
özne, belirtisiz nesne, yüklem cevabına +1 diyorum.
"balık mutfakta kokuyor"
deseydik, balık özne, mutfakta dolaylı tümleç, kokuyor yüklem olacaktı.
"mutfak leş gibi balık kokuyor" deseydik, "leş gibi" zarf tümleci olacaktı. gerisi aynı.
öğrenmiş olmadık mı ya ben olduk sanıyodum. :D özne, zarf tümleci, yüklem değil mi işte bana gayet mantıklı gelmişti bu?
aboo benim kafam şimdi yeniden karıştı. balık nesne yani kesin? o zaman bizim hoca gıcıklık olsun diye öyle değil dedi. :/
kibritsuyu'na katılıyorum.
ikna olmadıysanız çevirerek deneyin.
kitchen smells fish.
yeni örneğimiz geldi:
ayak balık kokuyor.
:)
bence mutfak ne kokuyor değil, nasıl kokuyor diye sormamız lazım. bu durumda mutfak özne, balık zarf tümleci, kokuyor yüklem.
tamam anladım şu an ya, zaten ilk düşündüğüm buydu da hoca yanlış diyince kafamız karıştı. çevirmek de güzel bi yöntemmiş. :)
hahah
kokmak geçişsiz fiil, nesne almaz. o yüzden balık nesne değil.
nesne alan fiil olsa o nesneyi belirtili nesne yapınca da biraz anlamlı gibi olması lazımdı. mesela elma yiyorum dediğiniz gibi elmayı yiyorum da diyebiliyorsunuz ama mutfak balığı kokuyor absürd.
@evergreen niye böyle yapıyosun yine şüpheye düştüm. :/ emin misin peki?
haaaaa. mantıklı o da. öyleyse balık zarf tümleci mi?
evet kokma işinin nasıl olduğunu belirtiyor, zarf tümleci.
nasıl kokuyor? balık kokuyor.
oldu mu? bence olmadı.
"balık" mutfağın nasıl koktuğunu değil, ne koktuğunu anlatıyor. leş gibi kokuyor, ekşi ekşi kokuyor, sası sası kokuyor, göt gibi kokuyor, mis gibi kokuyor falan olsa zarf tümleci olurdu. adı üstünde zarf. fiili niteleyen kelime. niteleme özelliği olmalı. "balık" bir nesnedir.
balık kokmakla balık gibi kokmak aynı şey.
tek tek sözcüklere değil sözcüğün anlamının cümlenin anlamı içindeki fonksiyonuna bakmak lazım. balık gibi deseydi de aynı anlama gelmiş olacaktı. harika kokuyor deseydi de mesela harika aynı işlevi üstlenmiş olacaktı anlamsal olarak. (açılın, ben dilbilimciyim!)
kafamı karıştırdınız. ama bence aynı değil.
"mutfak harika kokuyor" cümlesindeki "harika" ile, "mutfak kurabiye kokuyor" cümlesindeki "kurabiye" aynı şey değil. olmamalı. harika zarf tümleci o kesin de, kurabiye zarf tümlci olamaz. "kurabiye gibi" kokmakla "kurabiye kokmak" aynı gelmiyor bana. evet kokmak geçişsiz, nesne alamaz ama ter kokmak, "bir şey kokmak" şeklinde bir kullanım var. "ter gibi kokuyor" diyor muyuz, oluyor mu allasen?
o zaman abicim yukarılarda bir yerlerde yazılmış, aramaya üşendim.
"balık kokuyor" yüklem. nesne de değilse, bence zarf tümleci de değil, zira "balık" nasıl sorusunun cevabı değil, "balık kokmak" komple yüklem. başka türlü olmaz çünkü.
gizli özne anne burada. bunu bir anne söylemiştir kesinlikle.
az önce bi arkadaşıma sordum. aynı hoca onlara da bu işkenceyi yapıp sonra olayı anlatmış. bu cümle hala açıklığa kavuşturulamayan bi durumdaymış. balığın cümledeki görevi hakkında iki ayrı tez varmış ve türkçeciler (doğru kelime bu mu bilemedim ama cümle ögelerini düzenleyen adamlar işte) arasında hala tartışma konusuymuş. pazartesi hocayla bi de ben konuşcam ama bu gece rahat rahat uyuyabiliriz konu bizi aşıyo. :)
evet ben de internetten cümlenin ögeleriyle ilgili birkaç birbiriyle çelişen akademik makaleye ulaştım. bazıları belirlemede gramerin (eklerin, edatların vs) baz alınmasını bazıları anlamın ve işlevin baz alınmasını savunuyor ve işler epeyce karışmış durumda. Çok iyi bi Türkçe öğretmenim vardı yıllaar önce, Türkçe'nin grameri yapılmamış, netleştirilmemiş, daha üzerinde çok çalışılması gerekiyor der dururdu.
(@kibritsuyu - kalıplaşmış bir ifade / deyim filan olmayınca bunların hepsi yüklem deyip geçmek olmuyor tam.)
(@kanzavuri - boğaziçi sosyoloji için bastır!)